Faatau i luga o upega tafailagi
This page was updated4 weeks ago
O le faatau i luga o upega tafailagi o se auala faigofie lea e fai ai faatauga, ma mafai ai ona e maua uma le tele o oloa eseese ma auaunaga.
Read this page in:
Peitai e lē mafai ona e iloiloina oloa ae e te lei faatauina, lona uiga e faigata ona iloa poo le ā le lelei ma le moni a’ia’i o se oloa, ma siaki pe moni mea o loo folafola mai e uiga i lea oloa. O mea e faatau mai luga o upega tafailagi atonu e lē oo ona kiliva mai ma e mafai ai ona faigata le faafoeina o ni faafitauli e tulai mai ma le tagata na faatau mai ai le oloa pe a iai se mea e faaletonu.
Au aiātatau o se tagata faatau
E tutusapau lava au aiātatau o se tagata faatau, pe e te faatauina se mea mai luga o upega tafailagi pe faatau sa’o mai se faleoloa. E faatatau atu le tulafono i le ‘aufaioloa uma o loo faalauiloa pe faatau atu a latou oloa i tagata faatau i Niu Sila, e tusa lava poo lea tagata faioloa e lē o nofo i totonu o Niu Sila.
E tatau i faioloa o loo faatau atu a latou oloa i luga o upega tafailagi ona faamanino lelei o loo latou iai i pisinisi o fefaatauaiga, ina ia iloa ai e tagata faatau o loo puipuia i latou i lalo o le Tulafono o Fefaatauaiga Talafeagai (Fair Trading Act) ma le Tulafono o Faamautinoaga mo le Tagata Faatau (Consumer Guarantees Act).
O mea e manaomia ona e silafia
E iai nisi o mea e mafai ona e faia e fesoasoani ai ina ia faamautinoa o loo e fiafia i mea sa e faatau mai luga o upega tafailagi.
Fai ni au sailiiliga
- O e silafia se tasi na ia faatau maia ni mea i lenei itulau – o le ā sona manatu i lena faiga?
- Silasila i ni iloiloga ma ni manatu faaalia i luga o upega tafailagi. Manatua e ono faigata ona faamaonia pe moni ma lē faaitu’au ni manatu o faaali mai – e mafai e lē o loo faatau atu ana oloa poo auaunaga ona ia totogi nisi e fai mai ni faamatalaga lelei, pe filifili foi e faaali mai na’o faamatalaga lelei i luga o a latou upega tafailagi.
- Saili mo faamatalaga e uiga i lē o loo faia fefaatauaiga (trader) poo le nofoaga e pei o le nofoaga o loo faamautu ai poo le kamupani faauluulu – o le iai o se tuatusi i le upega tafailagi e pei o le .co.nz e lē faapea ai o loo faamautu lena trader i totonu o Niu Sila.
- Saili i luga o le upega tafailagi ona faatusatusa lea o tau ma isi oloa tali tutusa.
- Silasila i la matou itulau o le Buyer Beware poo le Scamwatch mo soo se faailoilo mo tagata faatau ina ia nofouta ai i faiga ma faatinoga a tagata faipisinisi e tatau ona mataala i ai.
- Pe a fia silasila i isi taiala i au aiā tatau pe a fai faatauga i luga o upega tafailagi, o faiga faavae i mataupu faalilolilo ma feutagaiga i aso taitasi poo ni ni faatauga a se vaega e fai i luga o upega tafailagi, asiasi i le upega tafailagi a le Consumer Protection (Puipuiga o le Tagata Faatau).
- Ina ia e malupuipuia ma saogalemu i luga o upega tafailagi, asiasi i le upega tafailagi a le CERT NZ.
Siaki auiliiliga uma o faamatalaga a’o e lei faatauina
Ina ia faamautinoa e te mauaina le mea sa e manao iai i le taimi e te manao ai, silasila i auiliiliga e pei o mea nei:
- tau o le kilivaina ma le taimi atoa e faaalu
- tupe eseese ma tau e faafesuia’i ai
- faiga faavae mo mea e toe faafoi
- aiaiga ma tuutuuga
- Tiute ma le lafoga o le GST.
Afai e te faatauina se mea i luga o upega tafailagi mai se isi atunuu ae meli mai i Niu Sila, e ono tatau ona e totogia le lafoga o le GST, tau a le Tiute ma totogi o le tiute.
Faaaogā le fua faatatau a le Ofisa o Tiute (Customs’ duty estimator), pe a e fia iloa atili nisi tau faaopoopo e te ono manaomia ona e totogia mo au faatauga o loo fai i luga o upega tafailagi.
Saili se fesoasoani
Afai e te manatu ua faaseseina oe e se tagata o loo faia ni fefaataua’iga i luga o upega tafailagi, e mafai ona e lipoti maia ia tagata ia i matou. E mafai foi ona e aveina lava e oe i le faamasinoga i lalo o le Tulafono o Fefaatauaiga Talafeagai.
Afai e te manatu e lei faatinoina e se tagata faipisinisi ana matafaioi, e mafai ona e vili mai matou i le 0800 943 600 pe fai sau faaseā i luga o le upega tafailagi.
Le matafaioi a le Komisi
Matou te faamalosia le Tulafono o Fefaatauaiga Talafeagai o loo avatu ai i tagata faatau aiā tatau ma faatulaga ai tulafono e tatau ona usitaia e pisinisi. E mafai e le Komisi ona faia ni suesuega o se pisinisi ma uia loa ala o le tulafono pe afai ua solia le tulafono.
Faitau atili e uiga i la matou matafaioi.
Fefaatauaiga i luga o le initaneti – PEPA O FAAMATALAGA – IULAI 2014 PDF (863 KB)