Read this page in:

Tukuna mai he amuamu ināianei

Ka taea hoki te waea mai ki a mātou ki te 0800 943 600, te īmēra rānei ki contact@comcom.govt.nz

Ko tā mātou arotahi kia pai te haere a ngā taiahumoni pakihi, ā, e ngākau titikaha ana ngā kiritaki me ngā pakihi ina hoko mai ana, hoko atu ana rānei i ngā rawa me ngā ratonga.

Ka whakarato ngā ture kiritaki, tauwhāinga hoki e whakauruhia ana e mātou i te whakahaumaru ina hoko ana koe i ngā rawa, i ngā ratonga rānei i Aotearoa me te tautoko i te tauwhāinga i roto i ngā taiahumoni i whakaritea.

Tā mātou mahi me ngā ture e whakauruhi ana mātou

Ka whakauruhi mātou i ngā ture tauwhāinga pakihi. E noho haeapapa ana ā-waeture mātou ki ngā aho hiko, ngā ngongo haurehu, ngā whitimamao, te huamiraka, ngā rāngai hokomaha me te taunga rererangi e whai ana kia tuku painga ki ngā kiritaki.

Ko ētahi o ngā ture kiritaki e whakauruhi ana mātou:

  • ko te Fair Trading Act e aukati ai i ngā whanonga horihori, tuapeka hoki a ngā pakihi
  • Te Credit Contracts and Consumer Finance Act e whakahaumaru ai i ngā kiritaki ina mino ana i te moni, i ngā rawa rānei ki te moni taurewa
  • Te Commerce Act e aukati ai i ngā hanumi me ngā whanonga ātete tauwhāinga.

Ko ētahi o ngā ture tauwhāinga e whakauruhi ana mātou ko:

  • Te Grocery Industry Competition Act me te Grocery Supply Code e whakariterite ai i ngā hononga i waenga i ngā kaihoko whakamutunga hokomaha i whakariteritea me ngā kiritaki me ngā kaiwhakarato hokorau, ā, ka aroturuki i te whaihua taiahumoni
  • Te Retail Payment System Act 2022 e aroturuki ana, e whakariterite ana i ngā whatunga utu whakamutunga e tautapatia ana
  • Te Telecommunications Act 2001 e whakariterite ai i ngā ratonga whitimamao utu hokorau me te aroturuki i te whaihua mākete hoko whakamutunga
  • Te Fuel Industry Act e aroturuki ai i ngā hononga i waenga i ngā kaiwhakarato me ngā kaihoko whakamutunga o te kora, ā, e herea ana ngā kaihoko whakamutunga kia mārama te whakaatu o ngā mōhiohio utu mā ngā kiritaki
  • Te Dairy Industry Restructuring Act e aroturuki ai i ngā hātepe me ngā tātai a Fonterra hei whakarite i te utu o te miraka

Pānuitia ētahi atu kōrero mō ā mātou mahi

He pēhea te āhua o te hātepe amuamu

Ki te whakapā mai koe me te amuamu mō tētahi pakihi, tangata rānei, e whakaaro ana koe i whati i te ture kiritaki, tauwhāinga hoki/rānei, ka whakaarohia tō amuamu e mātou i raro i ā mātou paearu whakauruhi.

He mano ngā amuamu e whiwhi ai mātou i ia tau, nā reira, ka whakatewhatewha mātou i ētahi amuamu, engari kaua ko ētahi atu. Nā reira, tino aro ai mātou ki ngā take e tuku i te whakakino whānui rawa ki ngā tāngata nō Aotearoa. Ka uaratia e mātou ngā mōhiohio amuamu katoa, ā, ka tiakina ēnei mōhiohio ki tō mātou pātengi raraunga amuamu. Ka whakamahi mātou i tēnei pātengi raraunga ki te tautuhi i ngā mahi pakihi e āwangawangahia ana pea, ā, ka tiro pea ki tēnei kia āwhina kia whakatau mēnā ka whakatewhatewha i ngā whanonga pērā ā muri iho. Ka āwhina hoki tēnei pātengi raraunga i a mātou ki te whakatau me pēhea e tino tautoko ai i ngā pakihi kia mārama, kia tautuku hoki ki te ture.

Pānuitia ētahi atu kōrero mō tā mātou hātepe amuamu

E whakahaumarutia tō tūmataiti

E mārama ana mātou tērā pea he māharahara ōu e pā ana ki ngā mōhiohio e whakaratoa ana e koe. Ka mahi mātou ki te whakahaumaru i ō mōhiohio, ā, kāore mātou e whakapā atu ki te pakihi hāngai i a mātou e aromatawai ana i tō amuamu.

Ki te whakatau mātou ki te whakatewhatewha i tō amuamu ka whakapā atu mātou ki a koe me te pātai mēnā e pai ana koe kia whākina tō tuakiri, me ngā taipitopito mō tō amuamu ki te pakihi hoki/rānei.

Mēnā e hiahia ana koe kia whakahaumaruhia tō tuakiri, tēnā whakamōhio mai ki a mātou i te wā e tuku mai ana i tō pūrongo. Hei tauira ka whakaaro pea mātou kia whakarite i a koe hei kaiwhakamōhio huna mēnā he kaimahi, he hoa pakihi rānei o te tangata, o te rōpū whakahaere rānei e hiahia ana koe ki te pūrongorongo. Ka uaratia e mātou ngā mōhiohio a ngā kaiwhakamōhio huna, ā, he kaupapahere tō mātou kia whakahaumaru i te tuakiri o te tangata ina tonoa ai.

Nā te mea he Hinonga Karauna Motuhake te Komihana, e noho ana i raro i te Official Information Act, ā, i ētahi wā ka tonoa mai mātou kia tuku tārua o ngā amuamu e ngā pakihi, ngā mema tūmatanui me te hunga pāpāho. Ki te pērā, ka āta mahi mātou ki te unu me te whakamuna i ngā mōhiohio kia whakahaumarutia ai tō tuakiri.

Me pēhea e pūrongorongo i te mahi a ngā kātera (cartel)

He uaua te kite ngā mahi kātera nā te mea i te nuinga o te wā he mahi muna. Nā reira, he taputapu hira mā mātou te whiwhi mōhiohio i te hunga e mahi ana i roto i te kātera, e mōhio ana rānei ki tētahi.

E toru ngā ara kia pūrongorongo i ngā mōhiohio mō ngā kātera ki te Komihana:

  • te tono mō te ngāwaritanga me te awhikiri
  • te tuku i te pūrongo whānui
  • te whakamahi i tā mātou taputapu whakamōhio muna

Pānuitia ētahi atu kōrero mō te pūrongorongo i te mahi a ngā kātera

Me pēhea te pūrongorongo i te mahi a te ahumahi hokomaha

He haepapa hou nō te Komihana ki te aroturuki me te whakariterite i te rāngai hokomaha i raro i te Grocery Industry Competition Act 2023 (GICA) – hei tāpirihanga tēnei ki ā mātou mahi e haere tonu ana i roto i te rāngai hokomaha e whakauruhi ana i te Fair Trading Act me te Commerce Act.

Ka hanga herenga te GICA mō ētahi Regulated Grocery Retailers (RGRs) (Woolworths, Foodstuffs North Island me Foodstuffs South Island) i tautuhia ki te whakarato i te ratonga hokorau ki ngā pakihi e hiahia ana ki te hoko anō i ngā hautaonga hokomaha. Waihoki, e hanga ana te Grocery Supply Code i ngā ture hou e pā ana ki ngā whakaaetanga i waenga i ngā kaiwhakarato me ngā RGR ki te whakatairanga i te mahi tōkeke.

Kia āwhina i a mātou kia whakatutuki i ā mātou mahi, e hiahia ana mātou ki te whiwhi ki ngā mōhiohio hāngai e pā ana ki:

  • Ngā take whakarato hokorau
  • Ngā take whakaaetanga whakarato
  • Ngā ia me ngā take whānui i roto i te ahumahi

Ka whakaratoa pea ēnei mōhiohio e:

  • Ngā kiritaki hokorau
  • Ngā kaiwhakarato
  • Ngā kaimahi o ngā RGR, ētahi atu kaiwhakauru ahumahi rānei

E rua ngā ara e pūrongorongo ai koe i ngā mōhiohio:

  • Te tuku i te pūrongo whānui
  • Te whakamahi i tā mātou Taputapu Pūrongorongo Kirimuna (ki te kore koe e hiahia ki te whakarato i ō taipitopito matawhaiaro)

Tirohia ētahi atu kōrero mō tā mātou taputapu pūrongorongo kirimuna

He pēhea te tuku mai i te amuamu mō te Komihana Tauhokohoko

Mēnā he āwangawanga ōu mō te āhua o te whakahaere o te Kōmihana i tētahi whakatewhatewha, kaupapa rānei, ka taea e koe te tuku amuamu mai ki a mātou.

He pēhea te tuku mai i te amuamu mō te Kōmihana

Ko wai atu anō ka taea te āwhina?

Consumer Protection

He mōhiohio kei te paetukutuku Consumer Protection mō ngā mea me mōhio me te mahi i mua, i taua wā tonu, i muri hoki i tō hoko mai i tētahi rawa, ratonga rānei.

Mēnā he pātai kiritaki āu, uiui rānei, waea atu ki Consumer Protection i te 0508 426 678.

Te whakahoki mai i ō moni

I ētahi wā i muri i tētahi whakatewhatewha ka taea e mātau he puretumu pūtea mō ngā kiritaki i whakararua, engari ehara mātau i te ratonga whakatau wenewene. Ka mate pea koe ki te kōkiri i tāu ake take mēnā e hiahia ana koe kia whakatauhia tōu ake take, pērā i te whakahoki i ō moni.

Whakapā atu ki te Disputes Tribunal.

Ngā hua me ngā ratonga ā-pūtea

Ko Te Mana Tātai Hokohoko (FMA) te whakarite ture matua o ngā mahi e pā ana ki ngā hua me ngā ratonga ā-pūtea (kaua ngā kirimana nama).

Mō ngā māharahara mō ngā mahi whakakotiti, tinihanga rānei e pā ana ki ngā hua pūtea, ratonga rānei me whakapā atu ki te FMA.

Tohutohu ture

Ahakoa he mea nui ō māharahara ki a mātau, ā, ka āwhina i a mātau ki te whakamutu i ngā mahi takahi ture me te ārai kia kaua e mahia anō, kāore e taea e mātau te tuku tohutohu ture ki te tangata takitahi. Ka taea pea e koe te tiki tohutohu ture koreutu mai i tētahi pokapū ture hapori, rōia rānei.

Tohutohu penapena pūtea

Hei kimi i tētahi ratonga tohutohu penapena pūtea e tūtata ana ki a koe, haere ki te paetukutuku a te National Building Financial Capability Charitable Trust.

Te mōhio ki ō motika me ngā kawenga

Mō ngā tohutohu koreutu kia mōhio ai koe me te mārama hoki ki ō motika me ō herenga hei kiritaki, ā, me pēhea te whakamahi i ēnei mōhiohio kia taea ai ngā otinga pai rawa me whakapā atu ki Ngā Pou Whakawhirinaki o Aotearoa o tō rohe.

Tētahi atu

0800 LOAN STRESS

Complaint Line (ka āhei atu ki ētahi atu umanga whakatau wenewene me te whakatewhatewha).

Te tukanga amuamu

Koinei te tukanga ka whāia e mātau ina whiwhi mātau i tētahi amuamu.

Mēnā ka whakapā mai koe ki te tuku amuamu mō tētahi pakihi, tangata rānei e whakapono ana koe i wāhia e ia te ture kiritaki, whakataetae hoki/rānei, ka whakaaroarohia e mātau tō amuamu e ai ki ā mātau paearu whakaūnga. E hia mano ngā amuamu ka tae mai ki a mātau i ia tau, ā, kāore e taea e mātau ngā tāngata katoa ka whakapā mai mō ā rātau amuamu te whakautu. Mēnā ka hiahia mōhiohio atu anō mātau ka whakapā atu ki a koe.

Ka tātarihia e mātau ia amuamu ka taea mai, engari kāore e taea e mātau te katoa te whakatewhatewha. Ko tā mātau e arotahi ana he whakarite kia mahi tika ngā mākete o Aotearoa, ā, e angitu ana ngā kiritaki me ngā pakihi ina hoko atu, hoko mai rānei i ngā rawa me ngā ratonga. Ko te tikanga o tēnei ka aro kē atu mātau i te nuinga o te wā ki ngā take ka whakamamae pea i ngā tāngata o Aotearoa. Ka āwhina ngā amuamu pērā i tāu i a mātau ki te tautohu i ēnei raruraru.