Read this page in:

Ka ko hono tamele he ‘oku ‘ikai te ke lava ‘o ‘uluaki vakavakai‘i e koloá kimu‘a pea ke toki fakatau, ko ia ‘e faingata‘a ke ‘ilo pe ‘oku sai pe ‘ikai pea mo fakapapau‘i pe ‘oku mo‘oni mo tonu ‘a hono taukave‘í. ‘Oku ‘i ai e ‘ū koloa ia ne fakatau ‘i he ‘initaneti pea ‘ikai a‘u ia ki he tokotaha na‘a ne fakataú pea fakahela foki e fefāinga‘aki mo e tokotaha ne fakatau mei aí ka hoko ha fehālaaki.


Ko ho‘o totonu ‘i ha‘o fakatau ha‘o koloa

‘Oku tatau pe ho‘o totonu ‘i hono fakatau ha koloa ‘i he ‘initanetí pea mo hono fakatau mei ha falekoloa. ‘Oku tatau pe ‘a hono fakahoko e laó ki ha taha pe ha kautaha fefakatau‘aki koloa ‘oku nau tu‘uaki pe fakatau atu ha koloa ‘i Nu‘usila ni, ‘o kau ai foki mo kinautolu ‘oku nau tu‘uaki koloa mei ha fonua ‘i muli.

Ko kinautolu ‘oku nau tu‘uaki mo fakatau koloa ‘i he ‘initanetí kuopau ke nau fakahā mahino ‘e nau tu‘unga fefakatau‘aki, koe‘uhi ke ‘ilo ‘e he kakai fakataú ‘oku malu‘i kinautolu ‘i he lao Fair Trading Act mo e Consumer Guarantee Act.


Ko e ngaahi me‘a ‘oku totonu ke ke ‘ilo

‘Oku ‘i ai e fanga ki‘i me‘a si‘i pe ‘e fiema‘u ke ke tomu‘a fai ke lava ‘o toe nonga mo fakafiemalie ange ai ‘a ho‘o fakatau ‘i he ‘initanetí.


Fai ha‘o fekumi

  • Ne ‘osi fakatau nai ha taha mei he uepisaiti ko ení - ko e hā ‘enau laú?
  • Sio he fakamatala ‘a ha ni‘ihi ne nau ‘osi fakatau koloa ‘i he ‘initanetí kimu‘a mo e anga ‘enau laú. Manatu‘i ‘e faingata‘a ke fakapapau‘i pe ‘oku mo‘oni mo ‘ikai ke fakapalataha ‘a e ngaahi lau ‘oku hā he uepisaiti - koe‘uhi ‘e lava pē ke totongi‘i ‘e he tokotaha ha‘a na e koloá ha kakai ke nau tohi ‘o vikia ‘ene koloá, pe ko ‘enau filifili pe ‘a e ‘ū tohi ongo lelei ‘o paaki ia ‘i he ‘enau uepisaiti.
  • Kumi ke ‘ilo ‘a e kautaha pe pe ko ha fakamatala fekau‘aki mo e tokotaha ha‘a na e koloa ‘oku tu‘uaki fakatau atú pe uepisaití mo e feitu‘u ‘oku nau tu‘uaki koloa mei ai pē ko e ‘ulu‘i kautaha ‘oku nau hū koloa uepisaiti - he kapau ko e uepisaití ‘oku fakaiku .co.nz ‘oku ‘ikai ‘uhinga ia ‘oku nau ‘i Nu‘usilá ni.
  • Fakasio he ‘initanetí pea fakahoa ‘enau totongí mo ha koloa ‘oku nau meimei fāinga tatau.
  • Sio lelei ki he ‘emau ngaahi fakatokanga ‘oku ‘oatu ‘i he ‘emau peesi Buyer Beware pe Scamwatch he ‘oku ‘oatu ai e ngaahi fakatokanga ki he ngaahi pisinisi pe founga fakatau ke ke vakai‘i fakalelei.
  • Kapau te ke fiema‘u ha tokoni ki ho‘o ngaahi totonu fekau‘aki mo e fakatau koloa he ‘initanetí, ngaahi tu‘utu‘uni ki hono tauhi malu ‘o ‘oua na‘a ngāue hala‘aki ‘a ‘enau ngaahi ‘ilo kiate koé (privacy policy), ko e ngaahi fakama‘ama‘a faka‘aho mo e fakatau fakatokolahi ha koloa (group buying) pea ke vakai ki he uepisaiti Consumer Protection.
  • Ke ke malu mo hao ‘i ho‘o ngāue‘aki e ‘initanetí ki ha‘o fakatau koloa, vakai ki he uepisaiti CERT NZ.

Lau ke mahino e ‘ū fakamatala aí pea toki fai ha‘o fakatau.

Ke fakapapau‘i ‘oku ke ma‘u e koloa na‘a ke ‘amanaki ki ai ‘i he taimi na‘a ke faka‘amu ke ma‘u ai, lau ke mahino ‘a e ngaahi fakaikiikí ‘o kau ai e:

  • mahu‘inga ‘o hono tiliva atu ‘o e koloá mo e taimi ‘e ma‘u aí
  • pa‘anga ‘a e fonua ke fai‘aki e fakataú pea mo hono mahu‘inga ‘i ha liliu pa‘anga
  • ngaahi tu‘utu‘uni ‘o ka fakafoki e koloá
  • pehē foki ki he ngaahi tu‘utu‘uni ‘o e aleapau fakataú.
  • Tute mo e tukuhau GST

‘I ha‘o fakatau ha koloa ‘i he ‘initanetí mei ha fonua kehe pea ke fakafolau mai ki Nu‘usila ni, ‘e lava pe ke hilifaki atu e tukuhau GST, totongi Kasitomu mo e totongi tute ‘i he ‘ene tu‘uta maí.

Ngāue‘aki e me‘angāue fakafuofua (Customs' duty estimator) ‘a e potungāué kapau te ke fie‘ilo lahi ange ki hono fakafuofua‘i totonu ‘o ha totongi makehe ‘e tānaki ki ha koloa na‘a ke fakatau mei muli ‘i he ‘initaneti.


Ma‘u Tokoni

Kapau ‘oku ke pehė ne kākaa‘i koe ‘e ha taha tu‘uaki mo fakatau koloa ‘i he ‘initanetí, ‘oku malava ke ke lipooti mai ia ki a kimautolu. Pe ko ho‘o faka‘ilo nautolu ‘i he malumalu ‘o e lao Fair Trading Act.

Pea kapau ‘oku ke tui ne ‘ikai kakato ‘enau fakahoko fatongia atu kia koé, ‘e lava foki ke ke fetu‘utaki mai ki a kimautolu he telefoni 0800 943 600 pē ‘omai ha‘o launga ‘i he ‘emau uepisaiti.


Ko e fatongia ‘o e Potungāue Commerce Commssion

Ko e fatongia ‘o e Potungāue Commerce Commssion ko hono fakahoko ‘a e tu‘utu‘uni ‘o e lao Fair Trading Act ‘a ia ‘oku ne malu‘i e totonu ‘a e kakai fakataú pea mo ‘oatu foki e ngaahi tu‘utu‘uni ki he ‘ū kautaha pisinisí ke nau muimui pau ki ai. ‘Oku lava ‘e he Potungāue Commerce Commssion ‘o fakatotolo‘i ha ngāuehala ‘a ha kautaha pisinisi pea mo fakahoko e tu‘utu‘uni ‘a e laó ‘i hano maumau‘i.

Lau ‘a e tānaki atu ki he fakahinohino ki homau ngaahi fatongiá.

Fakatau mai mo e fakatau atu ‘i he ‘initaneti – TOHI FAKAHINOHINO – SIULAI 2018 PDF (2 MB)